सिसाकलम

कि रण मानन्धर होस्टल गए । बोर्डमा लेखिएथ्यो– रुया होस्टल । देख्दै भव्य दरबारजस्तो । त्यहाँ मेडिकलका विद्यार्थी बस्ने रहेछन् । चारजना विद्यार्थी बस्ने रहेछन्– देख्दै डरलाग्दा । मोटा ज्यान भएका । पाखुरा ठूला भएका । बक्सिङ प्रतियोगितामा भाग लिन तयारी गरिरहेकाजस्ता । लामा दाह्री भएका, पहलमानजस्ता ।   ‘वनारस है ! छुरा हान्ने, रिवाल्वर हान्ने ! गुन्डा बस्ने ठाउँ । बाटो हिँड्दा पनि राम्ररी हेरेर हिँड्नुपर्ने । खाल्डो हुन सक्छ । खाल्डोमा हालेर भक्कुमार कुटेर लुटपाट गरेर हिँड्न सक्छन् ।’  किरणले काठमाडौंमा साथीहरूले भनेको झलक्क सम्झिए । ‘धत् ! सुतेको वेलामा यिनीहरूले मेरो घाँटी न्याके भने ? मेरो जुडो–कराँते त कामै लागेन नि ! परान गैगो नि ।’  कोठाको भित्तामा एउटा राम्रो पेन्टिङ झुन्ड्याएको देखे– डा. राधाकृष्णको । ‘कलाकार रहेछन् भने त नकुट्लान् कि ?’  उनले सोधे, ‘यहाँ कलाकार नि बस्छन् कि क्या हो ?’ हिन्दी र अंग्रेजी दुवै नजान्ने किरणले सोधेको उनीहरूले बुझेनन् । ट्वाल्ल परेर हेरे । त्यो देखेर किरणलाई झन् डर लाग्यो ।  यसरी भएन । उनले बाहिरबाट चारवटा इँटा ल्याए । आफू सुत्ने खाटमा दुईपट्टि राखे ।  उन

 जुलाई २०, १९६९ । अमेरिकी अन्तरिक्षयान एपोलो–११ चन्द्र सतहमा अवतरित भयो । निल आर्मस्ट्रङ र एडविन ‘बुज’ एड्रिनलले चन्द्रमामा पदार्पण गरे । यता हामी ‘सोमदेव’लाई पृथ्वीबाट जल चढाउँदै थियौँ । उता निल र एडविनले एक बोतल पानी घटघट पिए र त्यहीँ ध्वार्र पारिदिए । यही संसारका कोही मानिसलाई चन्द्रमा पुग्न सम्भव भयो । यही संसारका हामी मान्छेलाई बिरामी पर्दा अस्पताल पुग्न असम्भव थियो । त्यसवेला रामकुमार पाँडेले एक साप्ताहिक पत्रिका चलाउँथे । त्यहाँ दुर्गा बराल अर्थात् वात्सायनले कार्टुन बनाए जहाँ एकजना मान्छेले डोकामा बिरामी बोकेर पहाडको उकालो चढिरहेको हुन्छ । डोकामा बसेको मान्छेले गोरखापत्र पढिरहेको हुन्छ । समाचारमा लेखिएको हुन्छ– ‘चन्द्रमामा मान्छे पुगे ।’  अर्को गोलार्धका मान्छे चन्द्रमातिर हुइँकिँदै गर्दा यो गोलार्धमा हामी डोकामा बिरामी बोकेर हइहइ गर्दै दुई चक्की ओखतीका लागि पहाडको उकालो चढ्दै थियौँ । उनीहरूको आकाशमा जूनतिर लम्केका अन्तरिक्षयान देखिँदा हाम्रा आकाशमा बिरक्तिलो आवाजमा ‘काँ–काँ’ गर्दै बरालिरहेका काग मात्रै थिए । त्यतिवेला काग आकाशमा देखिन्थ्यो । वात्सायनको कार्टुनमा देखिन्नथ्यो ।

उहाँले काठमाडौं टु बुध ग्रह ‘टुटल’ एपमार्फत सीधै मोटरसाइकल लिफ्ट सेवा चलाउने कुरा गर्न‘भएको थिएन । न त ‘पठाओ’ मार्फत स्कुटरमा मान्छे हालेर चन्द्रमामा पठाउने कुरा गर्न‘भएको थियो । मंगल ग्रहमा मार्सी धानको ब्याड राखेर बृहस्पतिमा रोपाइँ गर्ने कुरा पनि गर्न‘भएको थिएन । न त अन्टार्टिकाको बाँझो आइसल्यान्ड जोतेर बदाम लगाउने नै योजना थियो । आकाश गंगाको पानीलाई डुँडबाट खसालेर ब्रह्माण्डमा घट्ट थाप्नेजस्ता असम्भव योजनाको उहाँले कुरै गर्न‘भएको छैन । साँच्चै र विनापूर्वाग्रह भन्ने हो भने उहाँले असम्भव योजना कहिल्यै बनाउनुभएन । बतासे गफ कहिल्यै हान्नुभएन । जे सम्भव छ, त्यही मात्रै कुरा गर्न‘भयो ।  (२०७५ माघ ५ शनिबार ०७:४५:०० नयाँ पत्रिकामा प्रकाशित ) पाखुरामा दुईतिहाइको बल हुँदाहुँदै पनि उहाँले सुशासन दिनेजस्ता असम्भव दुस्साहसको पछि लाग्नुभएन । किनभने, असम्भव कामको पछि कुद्नु भनेको समयको बर्बादीसिवाय केही होइन । उहाँले निर्वाचनमा मतदातासामु गर्न‘भएको वाचा र घोषणापत्रमै उल्लेख गर्न‘भएका कुराहरू पनि पूरा गर्न तत्परता देखाउनुभएन । किनभने, घोषणापत्रजस्तो बतासे ग्रन्थलाई वास्तविक जीवनमा उतार्छ‘ भनेर लाग

देश लकडाउनमा थियो । कोभिड–१९ नामक एक अदृश्य शत्रुको त्रास र भयले हामीलाई लखेटिरहेको थियो र छ । ढोका थुनेर घरभित्र कैद थियो दुनियाँ । जताततै ‘ज्यान बचाऊ’ मिसन सुरु भएको थियो । त्यो कुनै जोस उत्पन्न गर्ने समय थिएन । रोगको भयले घरभित्र थुनिँदा कुनै रोष उत्पन्न हुन सक्दो रहेनछ । तर, अनुभूतिको सामान्य ग्राफमा कार्टुन बन्दैन । यो कि त जोसमा आउँछ, कि त रोषमा । घरभित्रै कैदी हुँदा अनुभूति बाहिर निस्किन सकेका थिएनन् । कहिलेकाहीँ निस्किँदा त्यही अदृश्य भाइरस कल्पनामा सदृश्य भएर अगाडि आउँथ्यो अनि अनुभूति अत्तालिँदै भित्र छिथ्र्याे । अनुभूति त्यतिवेला कि त जमेर ठोस बन्थ्यो, कि त पग्लिएर तरल । त्यसलाई सिर्जनात्मक आकार दिन हम्मे थियो । अझ त्यसलाई हास्यव्यंग्यको प्राण भरेर कार्टुनको रूप दिन असजिलो मात्र होइन, मुस्किल नै थियो ।  ‘महामारीसँग जुध्न सजिलो छैन । हामीले केही समयका लागि आफ्ना व्यवहार र दैनिकीमा परिवर्तन गर्न जरुरी भएको छ । यसले जनजीवनमा केही असहजता ल्याउन सक्छ, हाम्रा आनीबानी र दैनिक व्यवहारलाई असर पार्न सक्छ,’ लकडाउनको केही दिनअघि प्रधानमन्त्रीले टेलिभिजनको पर्दाबाट देशवासीलाई सम्बोधन गर्द

Concept Paper for Sisakalam Cartoons Introduction: Sisakalam Cartoons is a media startup that aims to revolutionize the way news and current events are presented through the art of editorial cartoons and doodles. Our vision is to create a platform where users can get a unique and entertaining perspective on the news through our unique blend of humor, satire, and illustration. We believe that this innovative approach will make news more engaging, relatable, and accessible to a wider audience. Market Need: The traditional way of presenting news through long articles and serious reports can be dull and unappealing to a large segment of the population. With the fast-paced world and increasing demand for instant gratification, there is a need for an alternative way of presenting news that is quick, easy, and entertaining. This is where editorial cartoons and doodles can play a crucial role in making the news more accessible and engaging. Business Model: Sisakalam Cartoons will generate reve

यो कुनै कल्पना होइन । यथार्थ हो । राज्यले नागरिकमाथी गरेको अपराधको मुचुल्का हो ।  गाडामा तरकारी व्यापार गरेर गुजारा चलाउने महिलालाई कुटपिट गरि ढक फाल्दिए पछि गरेको बिलौनाको भिडियोको चित्रात्मक प्रस्तुती हो । जो सोसल मिडियामा व्यापक छ ।  कतिपय कुराहरु भुल्नै हुन्न । भुल्न लागियो भने पनि आफुलाई चिमोटी चिमोटी ब्युंँझाउनु पर्छ । सम्झाइ राख्नुपर्छ । यो बस्, सम्झिनको लागि राखिएको रिमाइन्डर हो ।  आमिर अजिजले झैँ - सब कुछ याद रखा जाएगा ।