Sisakalam

भन्थे -"भूकम्प आएसी टेबलमुनी लुक्नु पर्छ । तकिया, हात वा झोलाले टाउको जोगाउनुपर्छ ।" कहिलेकाहीँ साना तिना भूकम्प आउथे, गैहाल्थे । टेबलमुनि लुक्न कहिल्यै नभ्याइने । लाग्थ्यो - "यत्रो ज्ञान कहिल्यै प्रयोग गर्नै पाइन्न कि के हो ?" ०७२ बैशाख १२ को कुरा हो । खाना खाइवरी बिस्तारामा उपरखुट्टी लाएर फेसबुक ट्विटरतिर उखानटुक्का हाल्दैथिएँ । खाट हल्लियो । जुरुक्क उठेर बसेँ । हल्लिन छोडेन । "भूकम्प आएछ कि क्याहो ?" भनेर सोच्दै गर्दा कम्पन तेज भो । घट्याङ घट्याङ झ्याल नि बज्न थाल्यो । आज चै भूकम्प नसकिदै टेबलमुनि लुक्छु भनेर टेबलतिर लागेँ । भूकम्प आएको भन्दा नि डर टेबलमुनी नपुगी भूकम्प सकिन्छ कि भन्ने थियो । टेबलमुनी छिरिसक्दा ढुक्क र आनन्द महसुस भयो । जीवनमा सिकेको ज्ञान आज प्रयोग गर्न पाइयो भन्ने भो । बडा मजा आयो । तर हल्लिन छोडेन । हल्का डर लागेर आयो । अब हातले टाउको छोपेर गुडुल्केर बसेँ । यसपाली भने सारा ज्ञान प्रयोग भो । अब तकिया नि ल्याएर टाउको जोगाउनु पर्छ भन्ने भयो । बल्ड्याङ खाइ खाइ गएर तकिया ल्याइयो । टाउकामा माथी राखियो । तर भुकम्प रोकिएन । भूकम्प नरोक

हिसिला म्यामाले आवेशमा आएर अर्ध बेहोसीमा देश खारेजको नारा लगाएसी देशले फटाफट दश औतार लियो । औतारै बिच्छे नयाँ बेदव्यास शक्तिहरु प्रकट भएर ‘म्याम पुराण’ लेख्न थाले । सर्वप्रथम देशले ‘आदेश’ अवतार लियो ।  ऋषिमुनीहरुले श्लोक हाले - “उहाँको बाणी देश नभई आदेश हो । उहाँले देश नभई आदेश खारेज गर्न माग गर्नु भएको हो ।” अर्का ऋषिमुनीहरुले देशलाई अत्यादेश अवतारमा बर्णन गरे -” उहाँले ‘अत्यादेश खारेज गर !’ गर भन्नुभा’को हो । पुलिस प्रशासनले अत्याएकोले र उहाँ आत्तिएकोले अत्यादेशको ‘अत्या’ भन्न छुटाउनु भएको हो ।   अर्का ऋषिमुनीहरुको पुराणमा देश हत्यादेश अवतारमा आयो ।  भने - “उहाँले हत्या देश खारेज गर भन्नुभा’को हो । सत्ता हत्याएरै खाने, कब्जा गर्ने हो भने चुनाव किन गर्नु पर्यो ? लोकतन्त्र किन ल्याउनु पर्यो ? त्यसैले जालझेलले सत्ता हत्याउने हत्यादेश खारेज गर्नपर्छ । “ यो माग छ । देशले हत्यादेश -२ अवतार लियो । मुनिबरहरुले श्लोक हाले -” माओवादी शान्ति प्रक्रियामा आइवरी त्यहि पनि फुटीवरी नयाँ शक्ति भैसक्यो ।  त्यसैले हत्या-हिंसाको उच्चारण गर्न हुन्न थियो । त्यसैले हत्यादेशको हत्यालाई

देशले बेलाबखत भूकम्प, बाढीपहिरो, आगलागी जस्ता दैवी बिपद्  झेल्दै आएको छ । यसमा ठूलो धनजनको क्षति हुँदै आएको छ । तर यसले मुलुकलाई केही समय थिलथिलो पारे पनि पछि जुरुक्क उठेर ठमठमी हिड्दै आएको छ । तथापि यी बिपद् सुन्दा आङ जिरिङ्ग हुन्छ । त्यसमा पनि परार गएको भूकम्प सम्झिँदा त -"धत् ! यो बराबर बिपद् त के होला र ? " भन्ने हुन्छ । तर अस्तिबाट त भूकम्प पनि फूच्चे बिपद् लाग्न थालेको छ । मूख्य र महाबिपद्  भनेको त हिसिला म्यामको आवेश रहेछ । अस्ति उहाँको आवेशले उहाँलाई अर्धबेहोसी अवस्थामा पुर्याउदा झण्डै मुलुक खारेज भएको थियो । धन्न उहाँ भोलिपल्ट होसमा आएर -"हैट् ! देश त चाहिन्छ । खारेज गर्न हुन्न भन्ने निष्कर्षमा पुग्नु भो र देशको सट्टा 'देश खारेज गर !' भन्ने मागलाई खारेज गर्नुभो । धन्न उहाँ पूर्ण होसी अवस्थामा आउनुभो । अघिल्लो दिन जस्तै बेहोसी अस्वस्थामै भएको भए ? उहाँको आवेश कायमै रहेको भए ? देश त यतिबेला हिंडिसक्थ्यो त ! हिसिला म्याम आवेशमा आइरहेको बेलामा सरकार पनि आवेशमा आएर "लौ न त लौ ! खारेज भए खारेजै सहि ।"  भनेर खारेज गरिदिएको भए त देश त झिरिप हुन

नेपालमा झन्डै झण्डै सालिन्दा एक जना प्रधानमन्त्री फेरिन्छन् । उस्तै ज्याद्रा प्रधानमन्त्री परेमा दुई बर्ष नै चलाऊछन । मामुली परेमा छ महिनामै बाटा लाग्छन् । तथापी सरकारको औसत आयु भनेको एक बर्ष हो । तर समय जतिसुकै होस् । यसले सरकार या प्रधानमन्त्रीको सफलता असफलता निर्धारण गर्दैन । सफलता असफलता भन्ने कुरा त प्रधानमन्त्रीमा चुनिएपछी उनले आफनो कार्यभार पूरा गरे कि गरेनन् त्यसले निर्धारण गर्छ । यसरी हेर्दा नेपालका धेरै प्रधानमन्त्रीहरु सफल भएका छन । असफल भनेका केही केही मात्र हुन । किनकी केहि छिटपुट प्रधानमन्त्रीलाई छाड्ने हो भने बाकी सबै प्रधानमन्त्रीहरुले आफुले प्रधानमन्त्री भएर गर्नुपर्ने काम पूरा गरेका छन् । अब चर्चा गरौ प्रधानमन्त्रीले गर्नुपर्ने कामहरु केके हुन त ? १) सपथ ग्रहण: यो प्रधानमन्त्रीको पहिलो र महत्वपूर्ण काम हो । हामीले बिहान उठेसी चिया नास्ता नखाई अरु काम नगरे झै प्रधानमन्त्रीले नि सपथ नखाई अरु कामकुरा सुरु गर्दैनन । सपथ आफ्नो जे मा बिश्वास रहन्छ र आफु जसको कारण प्रधानमन्त्री भएको जस्तो लाग्छ, त्यसैका नाममा खाने गरिन्छ । ईश्वरमा बिश्वास छ र उनैको परम अनुकम्पाले प्रधानमन्त्

"बार्तामा यहाँहरुलाई स्वागत छ ।"  प्रचण्डजीले भने ।  "आउनुस् अब मुलुकलाई निकास दिम् ।" "निकास कसरी दिनुन्च ?" यादवजीले भने ।  "गृहकार्य गर्नुभा छ ?" "गृहकार्य स्कुल जाँदा त गरिएन,सरकारमा जाँदा गरिन्छ ?" प्रचण्डजीले भने । "गृहकार्य हेर्ने तपाईं मधेसी मोर्चा हो कि माड्साप हो ?" "निउ खोज्ने कुरा नगरम् ।" ठाकुरजीले भने ।  "फेरी फन्किएर हिंड्न नपरोस् नि ।" "गृहकार्य नै सबैकुरा होइन ।"   प्रचन्डजीले भने ।  "बसेर यही गर्न सकिन्छ गृहकार्य ।"  

एकादेशमा एउटा ढाडे बिरालो थियो रे । उ एकदिन एउटा दोषी ऐनाको अगाडी पुगेछ । पुग्दा उसले आफुलाई बाघ देखेछ । बाघ भएको देखेर खुसिले गदगद भएछ । त्यसपछि उसको खुसिले भुइँमा खुट्टै भएनछ । उसले बिरालाहरुलाई गन्नै छाडेछ । यत्रा ढाडेहरुलाई नि "ओ न्याउरे ! ओ न्याउरे !!"भनी बोलाउन थालेछ । उसले बाघको लगाइ, खवाइ, हिडाइ, डुलाइ सब बाघैको जस्तो गर्न थालेछ । उसको बाघे अभिनय देखेर सबै मरिमरी हाँस्न थालेछन् । उसले यसलाई आफ्नै समर्थन, पपुलारिटी भनेर बुझेछ र झन हौसिएछ ।

लामो रिक्ततालाई चिर्दै दुई दशकपछि स्थानीय चुनावको घोषणा भएपछि स्थानीय तहमा मात्रै होइन राष्ट्रिय राजनीतिमा नि नयाँ तरंग आएको छ । लोकतन्त्रलाई देशको रेसा–रेसामा पु¥याउने काम स्थानीय चुनावले गर्दछ । चुनावको घोषणा, चुनावको सफलतासँगै यसको अनुभूति जनताले गर्न पाउनुपर्छ । देशमा पूर्ण लोकतन्त्र प्राप्त भइसक्दा पनि त्यो १० वर्षसम्म संविधानसभा भवनतिरै घुमिरह्यो ।  त्यो केही सिंहदरबारतिर अड्कियो । केही बालुवाटारतिर अड्कियो । केही शीतल निवासमा रह्यो । केही सानेपा, बल्खु र पेरिस डाँडातिर भयो । केही बुढानिलकन्ठ, लाजिम्पाट र बालकोट दरबारतिर रह्यो ।  केही ओली र देउवाका लबेदाको तुनामा अड्किए । केही प्रचण्डका कोटका गोजीमा भड्किए । बरु शाही शासनकै मतियारहरुले पटक–पटक तर मार्न भ्याए । तर, गाउँबस्तीसम्म लोकतन्त्र पुग्नै पाएन । आमजनताले आफ्नो दैलोमा लोकतान्त्रिक शासनको अनुभूति गर्नै पाएनन् । शाहीकालीन समयदेखि सुरु भएको कर्मचारीको कामचलाउ संयन्त्र आजसम्म रहिरहे ।  सरकारैप्रति नै, संरचनाप्रति नै कहिल्यै जिम्मेवार हुन नसकेको नेपालको कर्मचारीतन्त्र जनताप्रति त कसरी उत्तरदायी र जवाफदेही  होउन् ?